Utrydde fattigdom

Koronapandemien har ført til at andelen fattige i verda har auka for første gong sidan 1998. Fleire har blitt fattigare, og i Norge har og fleire fått dårlegare råd. Men andelen menneske som lever i ekstrem fattigdom er mindre i dag enn den var i 1990. 

Å utrydde fattigdom er viktig for å nå alle FNs 17 berekraftsmål. For å redusere fattigdommen treng vi ei meir rettferdig fordeling av ressursane våre, og berekraftig økonomisk vekst. 

Korleis ligg verda an?

Før pandemien sank andelen menneske i verda som lever i ekstrem fattigdom frå rundt 10 prosent i 2015 til rundt 9 prosent i 2017. Mange mista jobbane sine og fekk det vanskelegare økonomisk på grunn av pandemien. Dette talet steig til 9,2% i 2019-2020 (SDG Progress Report 2022). 

I tillegg til pandemi, bidrar og klimaendringar og konflikt til å påverke fattigdommen i verda. Vi ligg ikkje an til å nå målet om å fjerne ekstrem fattigdom innan 2030, men å ende på 7 prosent.  

Koronatiltak og nedstengningar for å avgrense spreiinga av viruset, har hatt negativ påverknad på økonomien til mange. Menneske som jobbar i den uformelle økonomien i fattige land blei hardast ramma, spesielt kvinner og unge menneske.

På vår temaside skriv vi meir om kva fattigdom er.

Ein del av mål 1 handlar om tryggleik for dei fattigaste, og verda har blitt einige om at alle land skal ha sosiale velferdsordningar, men ordningane er skeivt fordelt. Under pandemien i 2020 fekk 52,2 % av folk i høg-inntektsland kontantytingar. I låg-inntektsland fekk berre 0,8% kontantytingar.

Kjelde: FNs berekraftsmålsrapport (2022)

Kva gjer Norge?

Kva gjer Norge bra?

Ifølgje den internasjonale rapporten om berekraftsmåla har Norge nådd berekraftsmål 1, utrydde fattigdom. 

Ekstrem fattigdom er så godt som ikkje-eksisterande i Norge. Andelen menneske i Norge som levde under den internasjonale fattigdomsgrensa på 1,90 dollar om dagen, blei anslått å vere 0,3 prosent i 2018. Gode velferdsordningar og lik rett til helsetenester og utdanning, minskar forskjellar og sikrar befolkninga sitt grunnleggande behov. Høg deltaking i arbeidslivet, og politikk som fremjar økonomisk vekst, bidrar til betre levekår for befolkninga. 

Kva gjer Norge ikkje så bra?

Relativ fattigdom finst i Norge. Dei siste ti åra har andelen relativt fattige gått opp frå å omfatte cirka 8 prosent av befolkninga til no å gjelde rundt 10 prosent. For eksempel seier 3,6 prosent av befolkninga at dei ikkje har råd til å gå til tannlækjaren (Referanse: https://www.ssb.no/sosiale-forhold-og-kriminalitet/levekar/statistikk/fattigdomsproblemer-levekarsundersokelsen/artikler/900-000-nordmenn-vil-ikke-klare-en-stor-uforutsett-utgift).

Den største utfordringa er å sikre ei meir jamn inntekt blant innbyggarane i landet, og sørgje for at sårbare grupper ikkje hamnar utanfor arbeidslivet. Andelen barn som lever i fattigdom aukar, og dette er noko myndigheitene er forplikta til å betre dersom vi skal nå FNs berekraftsmål.  

Kva gjer Norge internasjonalt?

Internasjonalt jobbar Norge for å utrydde ekstrem fattigdom, særleg i dei fattigaste landa. Norge har lansert eit utviklingsprogram for å jobbe mot moderne slaveri, og jobbar med ein strategi for å inkludere menneske med funksjonsnedsettingar.

Kjelde: Norges statusrapport om berekraftsmåla (2021) 

Det er Arbeids- og sosialdepartementet som har ansvaret for å koordinere arbeidet med berekraftsmål 1 – utrydde fattigdom – i Norge.

Sjå Regjeringa sine temasider om bærekraftsmål 1.

Kva kan du gjere?

Ver ein bevisst forbrukar

Spør etter informasjon om varene du er interessert i. Kjøp mat, klede og anna utstyr frå bedrifter som er opne om vilkåra til arbeidarane og som respekterer grunnleggande menneskerettar. På den måten er du med på å sikre rettferdig løn til arbeidstakarane som produserer varene du kjøper. Framtiden i våre hender har ei liste over klesmerker som har forplikta seg til å sørge for trygge arbeidsvilkår for arbeidarane sine.

Del med andre

Doner klede, leiker eller andre ting du ikkje treng til organisasjonar som hjelper fattige. Når du har bursdag kan du og ønskje deg ei pengegåve til ein organisasjon som hjelper menneske/barn som har det vanskeleg, i staden for fleire ting.

Organiser deg

Å omstille samfunnet vårt til å bli berekraftig krev større endringar enn at du og eg som forbrukarar endrar våre vanar og vår livsstil, sjølv om det og er viktig. Større samfunnsendringar må til, og du kan spele ei viktig rolle i denne samfunnsendringa gjennom politisk engasjement, for eksempel i eit parti eller ein organisasjon.  

Dei gode, varige løysningane er som regel eit resultat av kunnskap, samarbeid og målretta organisering. Ver ein aktiv medborgar! Bli med å nå berekraftsmåla!